سنجش و رتبه‌بندی محلات شهری در نماگر‌های شهر پیاده‌‌مدار (مطالعة موردی: شهر اردبیل)

شهرنشینی شتابان در ایران و افزایش استفاده از خودروی شخصی، عرصة عمومی شهر را برای حضور پیادگان، محدود و دشوار کرده است. با بروز مشکلات ناشی از تسلط‌ خودرو،، ایجاد «شهرهای پیاده‌مدار»، از سوی مدیران و برنامه‌ریزان شهری مورد توجه جدی قرار گرفته است. با توجه به اینکه، هرگونه برنامه‌ریزی، مستلزم مسئله‌یابی و سنجش وضعیت است، لذا، ضروری است تا از معیارها، نماگرها، روش‌ها و ابزارهای علمی مناسب، استفاده شود. هدف اصلی این پژوهش، سنجش وضعیت موجود و رتبه‌بندی محلات شهر اردبیل از نظر ویژگی‌های شهر پیاده‌مدار است. این پژوهش، از نوع توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده‌های خام، از فرم محقق ساخته استفاده شده است. از 64 نماگر در قالب 5 معیار اصلی، برای سنجش، رتبه‌بندی و تحلیل محلات 44 گانة شهر ااستفاده شده است. با استفاده از روش کوکران 395 نمونه به عنوان حجم نمونه انتخاب شد‌ه‌‌ و برای اطمینان از 400 نمونه در سطح محلات فرم داده‌‌ها، تکمیل شده است. نتیجة آزمون پایایی، به روش آلفای کرونباخ، 0.88 به دست آمده است که پایایی ابزار پژوهش را تأیید می‌کند. از روش ضریب پراکندگی (CV) و مدل ویکور (VIKOR) در محیط سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تجزیه‌وتحلیل و رتبه‌بندی محلات استفاده شده است. نتایج روش ضریب پراکندگی نشان می‌دهند که مقدار این ضریب در بیش از 87 درصد نماگرها، بیشتر از 100 است. از این نظر، توزیع نماگر‌های پیاده‌مداری در سطح محلات شهر، ناهمگن است. نتایج روش رتبه‌بندی ویکورنشان می‌دهند که؛ تنها حدود 25 درصد از محلات شهر اردبیل، واجد ویژگی‌های «شهر پیاده‌مدار» هستند. به عبارت روشن، این نتیجه به دست می‌آید که 75 درصد از محلات شهر، فاقد ویژگی‌های‌ شهر پیاده‌مدار هستند. برای خلق شهر پیاده‌مدار، آموزش دادن پیاده‌مداری، بهسازی خیابان‌های شهری، رفع کردن موانع پیاده‌روی و برقرار کردن ارتباط بین شهرسازی و پیاده‌مداری، ضروری است.